Er is toch meer dan communicatie tussen jong en oud? Natuurlijk, al vertelt het makkelijker als de verschillen groot zijn. Communicatie tussen ouderen onderling is zo mogelijk nog beroerder dan tussen oud en jong. De ouderen zouden dezelfde taal moeten spreken, hebben allemaal een enorme ‘data-base’ , waardoor je elkaar beter zou moeten begrijpen en toch, dat daar een grote uitdaging ligt hoor je dagelijks om je heen. Begint er een over vroeger te praten, dan is er vaak geen houden aan, de emmer stroomt dan al snel aan alle kanten over.

Onderlinge verdraagzaamheid is vaak ook ver te zoeken, ik zie dat bijvoorbeeld in een supermarkt, waar de ergernis er van af druipt als het afrekenen wat langer duurt door het zoeken naar muntjes terwijl zo’n creditcard best handig is. Ik hoor dat door de stelligheid van beweringen die in gezelschap door de lucht vliegen. “het ís gewoon zo” of “dat was vroeger al zo en zal waarschijnlijk wel altijd zo blijven”. Zo er bij jongeren veel meer acceptatie is van ‘anders’ en ‘vreemd’ en vaak heel gewoon gevonden wordt, zijn wij stelliger. Waar dat allemaal vandaan komt en welke verklaring daar voor is, voert voor nu en hier te ver, dat komt nog wel een keer.

Erkenning en herkenning

Blijft onverlet, wat dóen wij er mee? Wat kunnen wij met deze berg informatie, waarbij het meeste een ‘feest’ der herkenning is, ‘seen it, been there, done it’. Eerder sprak ik al over ‘erkenning’ en ‘herkenning’ en dat doe ik nu weer. Daar zit een onovertroffen formule in. Herkennen (da’s makkelijk) en erkennen (uitdaging) dat ons wereldje kleiner geworden is, onze fysieke mogelijkheden beperkter, ons vocabulaire achter blijft, is de eerste stap die gaat helpen ons aan te passen aan wie er ook bij ons aan tafel schuift. Ja, je leest het goed, wíj gaan ons aanpassen. Wij gaan wachten met ons eigen verhaal te doen. Wij gaan vragen stellen en luisteren. En zeker als de woorden nieuw zijn of de gebaren ons doen twijfelen, gaan wij controleren wat de ander er mee bedoelt en of we dat juist hebben begrepen.

Dat lijkt een onmogelijke opgave, vooral voor diegenen die zo ongelofelijk veel te vertellen hebben. Aan de andere kant, als je zo veel te vertellen hebt en er wordt niet echt naar je geluisterd, dan heb je er ook niets aan.

Bezie situaties eens als een voorstelling waar je onderdeel van uit maakt, zonder een actieve rol te spelen, je mag wél vragen stellen en uiteraard luisteren. Merk op, dat áls je dat voor elkaar krijgt, je rol verandert. Er zál gevraagd worden hoe jij dat hebt beleefd, hoe dat bij jou vroeger was of wat jíj er van vindt. Pas dan zal er écht geluisterd worden en doe je in iedere groep (één is maar alleen, twee is al een groep) mee. Béter communiceren kun je leren, toch? En waren wij het er al volledig over eens, je bent nooit te oud om te leren.

En tot slot, de ‘communicatie met jezelf’!

Wij kennen natuurlijk de mensen die in zichzelf mompelend over straat schuifelen en de buitenwereld inmiddels hebben buitengesloten. Die communiceren alléén nog maar met zichzelf. Dat is van een andere categorie. Wij daarentegen, doen hetzelfde, waarbij het (nog) niet zichtbaar is en uiterst functioneel. Je interne communicatie, het ‘goede gesprek’ met jezelf, voer je de hele dag door. Meestal onbewust en soms béwust, weeg je alles af wat je doet en zegt. Het is het ‘stemmetje’ dat zegt “doe het maar”, of, “doe maar niet”. Het is een voortdurende ‘weging’ van feiten, meningen en gevoelens die er voor zorgt dat wij wel of niet in beweging komen. Wij putten daarbij uit die enorme bron aan gegevens, die data-base, waarin álles is opgeslagen. Dat is slecht en goed nieuws.

Het slechte nieuws is dat wij veel hebben opgeslagen dat nou niet direct positief te noemen is. Neem nou begrippen als ‘schuld’ en ‘schaamte’, vooral als het gaat om gebeurtenissen uit het verleden waar deze ‘lading’ op zit die niet klopt. En er is de informatie, óók opgenomen in de data-base, die wij met ons mee dragen uit de overlevering, van onze ouders en wellicht zelfs grootouders. Al ons gedrag wordt daar nog steeds door gestuurd, zélfs als het niet klopt. Neem bijvoorbeeld; “ik had mijn kinderen anders moeten opvoeden, daar voel ik mij schuldig door”. Volkomen onzinnig, omdat je ten tijde van de opvoeding van je kinderen er voor koos het op díe manier te doen. Die keuze was voor dat moment de juiste. Dat het anders uitpakte dan je gedacht had is dan iets heel anders.

Zeker niet iets om je schuldig over te voelen. “Ik schaam mij er voor dat ik vroeger niet beter mijn best gedaan heb tijdens mijn opleiding, waardoor ik nu in een situatie zit die niet prettig is. Ook díe keuze was op dat moment de beste. De situatie waar je dan nu in zit, als gevolg daarvan, is niet iets om je voor te schamen. Het is eerder, wat sommigen ook doen, een aanleiding om er alsnog iets aan te doen. Wél iets met die opleiding te doen, wél de verstandhouding met kinderen te herstellen.

Dus er kán wel iets goeds uit voortkomen, terwijl in de praktijk vaak blijkt dat mensen er ‘in blijven hangen’. In je interne dialoog, het gesprekje met jezelf, blijf je namelijk herhalen dat je het ‘een’ of het ‘ander’ niet doet, omdat het gevoel van schuld of schaamte de grote rem is om andere keuzes te maken. Een ander voorbeeld; stel je hebt ooit geleerd ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Dat ‘dwarrelt’ de hele dag door je hoofd, bij wat je ook doet en waar je ook bent. Dus vlak voor het nemen van een beslissing, of je staat op het punt iets te gaan zeggen, is er een flitsend gesprekje intern, een klein stemmetje dat zegt, ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Welke uitwerking zal dat hebben op je uitspraken of handelen?

Het goede nieuws is tweeledig. Enerzijds de interne dialoog die gebaseerd is op ‘versterkende elementen’. “zou ik dat nu wel doen of zeggen? Ik doe of zeg het gewoon, wat kan mij gebeuren”. Het tegenovergestelde dus.

Anderzijds, diegenen die er achter komen, dát er een interne dialoog is én dat daar elementen in zitten die niet (meer) kloppen. Mensen die zelfreflectief zijn en inzien dat ‘fouten’ maken eigenlijk heel normaal is. Die er achter komen dat ‘ego’ eerder remmend dan versterkend werkt: Het zijn díe mensen die er achter komen dat er meer ruimte is in je eigen – wijsheid dan gedacht, voldoende ruimte in ieder geval om ‘dingen’ anders en soms zelfs beter te doen.

Dit was een bijdrage van Constant Lamp. Wilt u meer van hem lezen?
Op onze partnerpagina 70+ vindt u al zijn artikelen.