U kent ze vast: die collega die altijd kritiek heeft, de buurvrouw die zich altijd overal mee bemoeit alsof ze u volgt en altijd daar is als u bezig bent, of die ene oom die tijdens ieder familiediner eindeloze discussies aanwakkert waardoor de sfeer wat ingewikkeld wordt. Lastige mensen zijn vermoeiend, frustrerend en soms ronduit irritant. Maar wist u dat ze ook ontzettend goed kunnen zijn voor uw brein?

Juist mensen die u uitdagen, frustreren of op de proef stellen, helpen uw hersenen actief en scherp te blijven. Ze dwingen u tot nadenken, grenzen stellen, empathie tonen of strategisch communiceren. Kortom: ze zijn als mentale sportschoolapparaten. Niet altijd leuk, maar wel effectief.

Waar zijn ‘lastige mensen’ te vinden?

Als ze zo goed zijn voor ons brein, zullen we ze dan maar actief opzoeken? Gelukkig niet. U hoeft ze niet te zoeken – ze vinden u wel. Maar bewust omgaan met hun aanwezigheid kan wél veel opleveren.

1. Op de werkvloer

Collega’s zijn bij uitstek mensen die u niet zelf kiest. In elk team zit wel iemand die veel kritiek geeft, passief-agressief is of voortdurend andere prioriteiten heeft.

Goed voor het brein: u oefent conflicthantering, leert beter feedback geven en scherpt uw communicatie aan. Onder druk leert u beter nadenken voor u spreekt, en dat traint onder andere uw prefrontale cortex.

2. In de familie

Lang, lang geleden was er eens een…. ja… familieconflict. Helaas, geen sprookje deze keer. Familierelaties zijn vaak beladen met emotionele lading, geschiedenis en onderlinge verwachtingen waar soms nooit over is gesproken. Familieleden kunnen we niet zomaar ontwijken. Wel kunnen we kijken hoe we het tóch nog beter kunnen maken.

Goed voor het brein: omgaan met familieconflicten traint uw sociale intelligentie, zelfbeheersing en empathisch vermogen. U leert nuances herkennen en tactisch communiceren.

3. Online discussies (social media, forums)

X (voorheen Twitter), Facebook, Reddit of online krantenfora zijn goudmijnen voor meningsverschillen en pittige discussies. Het is misschien wel een van de meest laagdrempelige manieren om een fikse ruzie te veroorzaken.

Goed voor het brein: u wordt gedwongen uw standpunten beter te formuleren, bronnen te checken, en vooral ook even tot tien te tellen en de telefoon aan de kant te leggen. Dat houdt u kritisch en mentaal weerbaar.

4. Buurtcomités, vrijwilligerswerk, sportclubs

Lokale betrokkenheid brengt u in contact met mensen van verschillende achtergronden, leeftijden en karakters. Botsingen zijn onvermijdelijk.

Goed voor het brein: u oefent met diplomatie, samenwerking en het overbruggen van verschillen. Perfect voor uw cognitieve flexibiliteit.

5. Vriendengroep of kennissenkring

Zelfs binnen uw eigen kring kunnen mensen zitten die u energie kosten of steeds het gesprek domineren. Soms blijft u met hen omgaan uit loyaliteit, gewoonte of sociale verplichting.

Goed voor het brein: u wordt uitgedaagd om grenzen aan te geven, assertiever te zijn of juist te reflecteren op uw eigen gedrag.

Maar… waaróm zijn lastige mensen goed voor het brein?

Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat uitdagende sociale situaties ons cognitief scherp houden. Hier zijn een paar psychologische voordelen:

• Mentale flexibiliteit: omgaan met tegenstrijdige meningen traint uw vermogen om van perspectief te wisselen.
• Impulscontrole: irritatie beheersen activeert uw remsysteem in de hersenen.
• Probleemoplossend denken: hoe lost u een conflict op zónder de ander af te branden?
• Emotionele intelligentie: u leert emoties herkennen en erop reageren zonder escalatie.

Volgens neuropsycholoog Margriet Sitskoorn blijven hersenen langer vitaal wanneer u ze blijft uitdagen met nieuwe situaties en prikkels. Juist het ongemak dwingt u om nieuwe verbindingen in uw hersenen te maken.

Nog een paar tips …

1. Blijf rustig – Tel tot tien. Adem. Ga na wat u precies triggert.
2. Stel grenzen – U mag duidelijk zijn zonder onbeleefd te zijn.
3. Zie het als oefening – Zie het als mentale training in plaats van frustratie.
4. Gebruik humor – Zelfspot of relativering maakt het lichter.
5. Reflecteer achteraf – Wat deed de ander? Wat deed u? Wat leerde u?

Leuke en handige websites
om meer te leren over gedrag en communicatie

www.socratischgesprek.nl – Leer de kunst van het doordenken en echte gesprekken voeren.

www.trouw.nl – Interessante artikelen over menselijk gedrag en relaties.

www.psychologiemagazine.nl/ – Boordevol inzichten, tests en tips voor persoonlijke groei.

www.dialoogpleinnederland.nl – Voor als u constructief wilt leren omgaan met meningsverschillen.

Conclusie: lastig, maar waardevol

Lastige mensen zijn er altijd en overal. Ze kunnen uw dag flink verstoren, maar ook uw denken verrijken. Door hun gedrag bewust te zien als oefening voor uw hersenen, vergroot u niet alleen uw zelfkennis maar ook uw mentale veerkracht.

U hoeft ze niet aardig te vinden. U hoeft ze niet op te zoeken. Maar wie weet: de volgende keer dat u zich ergert aan iemand, ziet u het niet meer als obstakel – maar als kans op mentale groei.

Zo bekeken zijn lastige mensen eigenlijk best leuk. Al is het soms pas achteraf.