Beroerte: erkenning, behandeling en herstel

Zwakte of gevoelloosheid in één arm, onduidelijke spraak, hangende gezichtszijde – deze onmiskenbare tekenen dienen als een duidelijke waarschuwing dat er iets ernstig mis is. Zelfs het ervaren van slechts een van deze symptomen kan een teken zijn dat u een bloedstolsel in de hersenen hebt. Behandeling moet worden gegeven binnen 4,5 uur na het eerste symptoom. 

Het begrijpen van de ernst van deze symptomen is cruciaal. Hier is wat u moet weten.

Wat is een bloedstolsel in de hersenen?
“Een bloedstolsel in de hersenen is een ernstige aandoening die een beroerte of de dood kan veroorzaken door het blokkeren of scheuren van bloedvaten,” zegt Deepak Gulati, MD, een vasculair neuroloog en medisch directeur van telestroke-diensten aan het Wexner Medical Center van de Ohio State University. “Het staat vaak bekend als een ischemische beroerte, maar een bloedstolsel in de hersenen kan ook een hemorragische beroerte betekenen, die minder vaak voorkomt.”

Tekenen en symptomen
“Veel bloedstolsels geven vooraf waarschuwingen. Pijn op de borst of kortademigheid kunnen symptomen zijn van een bloedstolsel in de longen of het hart; pijn in het been, opgezwollen benen of een verandering in huidskleur kunnen symptomen zijn van een bloedstolsel in een diepe ader,” zegt Ayne Zhang, MD, assistent-professor neurologie bij Johns Hopkins Medicine. “Aan de andere kant, wanneer er een bloedstolsel in de hersenen zit, ontwikkelen patiënten meestal plotselinge neurologische tekorten”, zegt ze. Hoe weet u of u of iemand met wie u bent een beroerte doormaakt?

Waarschuwingssignalen voor een beroerte
1. Plotseling krachtverlies in het gezicht, de arm of het been.
2. Plotse gevoelsstoornissen in het gezicht, de arm of het been.
3. Plotse moeite met spreken of begrijpen van anderen.
4. Plotse blindheid of wazig zicht in één of beide ogen.
5. Plotse duizeligheid of problemen met het evenwicht.
6. Plotse, zeer intense hoofdpijn.

Als u vermoedt dat iemand in uw omgeving (of uzelf) een beroerte heeft, bel dan onmiddellijk 112.

Om snel te beoordelen of iemand een beroerte heeft, kunt u de FAST-test van de Nederlandse Hartstichting gebruiken. Wacht niet af of de symptomen vanzelf verbeteren.

FAST-test
De FAST-test is een eenvoudige test om een beroerte te herkennen. FAST staat voor: Face (Gezicht), Arm (Arm), Speech (Spraak) en Time (Tijd), en kan worden vertaald naar ‘GAST’: Gezicht, Arm, Spraak en Tijd.

Hier volgt hoe u de test uitvoert:

• Gezicht (face): vraag de persoon om te lachen of de tanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat of een mondhoek naar beneden hangt.
• Arm (arm): vraag de persoon om beide armen tegelijkertijd horizontaal naar voren te strekken en de handpalmen naar boven te draaien. Let op of een arm wegzakt of ongecontroleerd beweegt.
• Spraak (speech): vraag aan de persoon of aan familieleden of er veranderingen zijn in het spreken, zoals onduidelijke spraak of moeite met het vinden van woorden.
• Tijd (time): vaststellen hoe laat de symptomen zijn begonnen. Dit is belangrijk voor de behandeling.

Als deze signalen worden herkend, bel dan direct de huisarts of 112.

Diagnose en testen
Er gebeurt veel binnen dat tijdsbestek van 4,5 uur, dat begint met het eerste symptoom.

“Wanneer iemand die mogelijk een beroerte heeft naar de spoedeisende hulp komt, doen we eerst een beoordeling van de symptomen en kijken we naar de medische geschiedenis van de patiënt,” zegt Zhang. “Een neurologisch onderzoek aan het bed volgt om erachter te komen welk bloedvat mogelijk geblokkeerd is en waarom ze symptomen hebben.”

CT (computertomografie) – en MRI (magnetische resonantie beeldvorming) -scans bevestigen dan de diagnose.
Beide bieden een afbeelding van de hersenen waarop de locatie van de beroerte en de omvang van de schade te zien zijn, maar een MRI is gedetailleerder.

Behandelingsopties
“Het lichaam zal een bloedstolsel vanzelf absorberen, maar het duurt dagen tot weken voordat dit gebeurt”, zegt Zhang. Er zijn echter twee behandelingen die het proces aanzienlijk versnellen.

Een daarvan is een bloedstolseloplossend medicijn genaamd weefselplasminogeenactivator (tPA), dat een ischemische beroerte behandelt door precies te doen wat de naam suggereert: het breekt het stolsel af dat de bloedstroom naar de hersenen blokkeert. Om als een goede kandidaat voor tPA te worden beschouwd, moet de persoon binnen 4,5 uur na het begin van de symptomen van een beroerte behandeling krijgen.

Buiten dat venster, afhankelijk van de grootte en locatie van het bloedstolsel, kan deze mogelijk in aanmerking komen voor wat bekend staat als een mechanische trombectomie. Bij deze procedure leiden artsen een katheter door een slagader in de lies naar de geblokkeerde slagader in de hersenen om het stolsel te grijpen en terug te halen.

Beide behandelingen hebben ingrijpende veranderingen teweeggebracht in hoe het leven eruitziet na een beroerte. “Het was vroeger veel erger voor de komst van de behandelingen die we nu hebben,” zegt Zhang. “Tenzij het een hele grote beroerte is die uiteindelijk andere orgaanschade veroorzaakt, is de overlevingskans voor de meeste beroertes tegenwoordig – als ze op tijd naar het ziekenhuis komen en de juiste behandeling krijgen – meer dan 90 procent.”

“Herstel hangt af van verschillende factoren, waaronder grootte, locatie en type beroerte”, zegt Gulati. “De meeste patiënten verbeteren aanzienlijk in de eerste paar weken of maanden en blijven dan verbeteren tot wel een jaar.”